طرح راه‌اندازی نشریه تخصصی، در حوزه فرهنگ و هنر

جزئيات طرح پيشنهادی راه‌اندازی نشریه تخصصی، در حوزه فرهنگ و هنر

مقدمه:

دستیابی به توسعه‌ای پایدار، مرهون برنامه‌ریزی صحیح و مبتنی بر اصول بوده و حرکت بر اساس ارزش‌ها، شاخصه‌ای است که توسعه بنیادین، با آن ممکن می‌گردد.

رصد، تدبیر و هدایت عرصه فرهنگ و هنر و قدم نهادن در مسیر اعتلای آن، علاوه بر عزمی برخاسته از تعهد و ایثار، گام‌هایی محکم و استوار و بصیرتی دین‌مدار و پرعیار می‌طلبد.

هدایت سفینه فرهنگ، در دریای پرتلاطم جهان امروزی، رسالتی است بس خطیر و در این میان، یک رسانه پژوهشی، شیرازه کتاب تمدن و فرهنگ بوده و در جای خود، از پراهمیت‌ترین مقوله‌ها جهت تعیین برنامه‌های راهبردی کاربردی و توسعه‌ای کشور و عاملی برای حرکت در مسیر تعالی و بالندگی است؛ لذا وجود یک نشریه تخصصیِ همراه با تدبر، تتبع، تعمق و تفحص و با قابلیت‌های بالقوه و توانمندی‌های منابع انسانی که هم در خود اداره کل متبوع و هم در بین اصحاب فرهنگ و هنر سراغ می‌رود، افق روشنی در تحقق چشم‌انداز آینده ایران اسلامی پدیدار خواهد نمود.

پيشينه و سابقه طرح:

به جز چند مورد نشریه تخصصی که به صورت غیرمنظم و جزئی، به مسایل محدودی از فرهنگ می‌پردازد و بیشتر، به مسایل سیاسی می‌پردازد تا مقوله فرهنگ و نیز نشریه‌هایی که به صورت مقطعی و به صورت ویژه‌نامه و به مناسبت رخدادها و مناسبت‌های خاص فرهنگی، به طور پراکنده، پیش از این، انتشار یافته‌اند و همچنین، فصلنامه‌ای با عنوان «نامه فرهنگ آذربایجان شرقی» که پیش از این و تحت نظارت اداره کل متبوع انتشار می‌یافت و اکنون منتشر نمی‌شود، نشریه تخصصی‌ای که به صورت منظم، در استان، چاپ و منتشر شود، وجود نداشته است.

اهميت و ضرورت طرح:

راه‌اندازی نشریه تخصصی، در حوزه فرهنگ و هنر، در استان آذربایجان شرقی، با هدف ورود اصحاب فرهنگ و هنر و اندیشمندان فرهیخته و پژوهشگران در این عرصه و پرداختن تخصصی، به مقوله‌های فرهنگی و هنری و زیرمجموعه‌های آن، یکی از اولویت‌ها و ضرورت‌های فرهنگی استان بوده و زمینه راه‌اندازی چنین نشریه‌ای، به خصوص، با وجود و حضور نیروهای انسانی کیفی و کاربلدِ قابل توجهی در بیشتر حوزه‌های هنری و وجود و تنوع سبک‌های هنری در استان، ضروری به نظر می‌رسد؛ نبود چنین نشریه‌ای در استان، با چنین وضعیتی، کاملاً محسوس و خلأیی، در بین سایر نشریه‌های محلی و استانی است.

وجود نشریه تخصصی و پژوهشی در استان، علاوه بر جنبه آموزشی آن، برای اهالی فرهنگ و هنر و نیز بستری برای تبادل افکار، نقش مؤثری در ایجاد ارتباط بین اصحاب فرهنگ و هنر و نیز شناسایی صاحبان فرهنگی از ایجاد چنین کانال و ارتباطی و نیز پلی بین آنها و مسؤولان ارشد استانی است.

راه‌اندازی نشریه تخصصی، با رویکردهای مختلف فرهنگی و هنری، می‌تواند اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت مفیدی را به همراه داشته باشد که رفع منازعه و تعارض میان اصحاب فرهنگ و هنر، تنها یکی از عملکردهای مثبت وجود یک نشریه تخصصی در استان، محسوب می‌شود؛ چرا که بحث‌های نخبگان و صاحب‌نظران این عرصه، بعضاً تبدیل به مسأله پیچیده‌ای می‌شود که باعث فرصت‌سوزی‌هایی در این عرصه می‌شود و عاملی برای پرداختن به حاشیه و درواقع، قربانی شدن متن می‌شود.

هم‌اکنون این تعارض‌ها را بعضاً در حوزه صدور مجوز کتاب و مجوز اکران فیلم‌ها و پروسه‌های مربوط به آنها مشاهده می‌کنیم که یکی از سازوکارهای مفید، برای حل این منازعات، ایجاد بستر و تریبونی آزاد، برای نقد و گفتمان اصحاب فرهنگ و هنر، در فضایی مثل نشریه تخصصی استانی است که راه‌اندازی چنین نشریه‌ای را ضروری‌تر می‌نماید.

با توجه با اینکه، گفت‌وگو، یکی از راهکارهای مهم رفع منازعه است که طی آن و با مشارکت دادن افراد با ایده‌های مختلف و سهیم نمودن آنها و نقش قایل شدن برای آنها، این منازعه‌ها کاسته می‌شود و نشریه تخصصی هم جایی مطمئن برای این گفت‌وگو است و با عنایت به اینکه نشریه‌های عمومی محلی و استانی، بیشتر برای عموم و کل اقشار مختلف جامعه بوده و از هر گروه عوام و خواص، مخاطب دارند و ناگزیر، مطالب به صورت تخصصی بیان نمی‌شود و حتی اگر به مسایل تخصصی هم پرداخت شود، با استقبال کمتری و صرفاً از سوی خواص استقبال می‌شود، لذا در مجموع، چنین استنباط می‌شود که وجود حداقل یک نشریه تخصصی کیفی و غنی در محتوا در استان، ضروری به نظر می‌رسد تا کمکی باشد به توسعه و نشر بیشتر فرهنگ و هنر استانی، در کنار فرهنگ و هنر ایرانی و اسلامی.

اهداف كيفی:

اهداف و مأموریت‌های نشریه تخصصی مدنظر، از بخش‌های متعددی تشکیل شده است که می‌توان، به مهمترین آنها، به شرح زیر، اشاره کرد:

الف- سرمقاله (بیان خط مشی‌های نشریه تخصصی، مناسبت‌های فرهنگی و هنری رخ داده در استان، پیام‌های اصحاب فرهنگ و هنر و …)

ب- مقالات، شامل: انواع آموزشی – تخصصی و …

ج- گزارش‌های فرهنگی، از جمله: جشنواره‌ها، بزرگداشت‌ها و امثال آن.

د- تریبون آزاد، شامل: نقد، خاطره، گفتمان و …

هـ – اخبار، شامل: خبرهای فرهنگی و هنری تمامی نهادها و سازمان‌های متولی امور فرهنگی استان.

و- مسابقه، شامل: انواع مسابقات فرهنگی و هنری.

ز- تازه‌های فرهنگی و هنری، شامل: تازه‌های کتاب، تازه‌های مطبوعات، آنهایی که مجوز چاپ گرفته‌اند و تازه‌های فیلم و تئاتر و امثال آن. 

اهداف کمی ( مقدار ـ واحد شمارش):

با احتساب و در نظر داشتن تعداد تقریبی اصحاب فرهنگ و هنر در استان که یکی از استان‌های علاقه‌مند، به مسایل فرهنگی بوده و مخاطبان فرهنگی در آن بسیار است؛ اعم از کسانی که مستقیماً و یا غیرمستقیماً درگیر مسایل فرهنگی می‌باشند و نیز نهادهای متولی فرهنگی همراستا با اداره کل متبوع، همچون: شهرداری‌ها و نیز ائمه جمعه سراسر استان و نویسندگان و … و نیز با در نظر گرفتن جمعیت استان، تعداد هزار نسخه در مرحله اول، معقول به نظر می‌رسد که در مراحل بعدی، با دقت نظر در بازخورد و نظرسنجی در خوانندگان و مشاهده بازخورد آن، این تعداد قابل افزایش خواهد بود. 

موانع و راهكارهای پيشنهادی رفع آن در اجرای طرح:‌

تأمین اعتبار مالی و جذب مشارکت مالی، برای استمرار چاپ و نشر چنین نشریه‌ای، از اولویت و دغدغه‌های اصلی است که با جذب حمایت سازمان‌های فرهنگی و هنری، همچون شهرداری‌ها و بخش معاونت فرهنگی هنری و اجتماعی آن و نیز سایر نهادهای هم‌عرض با اداره متبوع، همچون: حوزه هنری استان، اوقاف، بخش فرهنگی استانداری و امثال آن و همچنین از طریق اعتبارات استانی و ملی و نیز از طریق مشاركت مردمی، خيرين و نهادهای مردمی، می‌توان کمک گرفت و مشکل مالی چاپ نشریه تخصصی را تأمین و حل کرد.

انتخاب سياست‌های اجرايی (راهكار):

معرفی افراد صاحب‌نظر، در حوزه فرهنگ و هنر، از سوی کمیته فرهنگی و با همیاری سایر کمیته‌های همتراز و همگن و جلب مشارکت نزدیک آنها، از طرق مختلف، اعم از: مصاحبه، جذب مقالات تخصصی و …

تكاليف مجريان و همكاران طرح (اشخاص حقوقی و حقيقی):

وظايف و اختيارات مديرمسؤول: انجام تشريفات قانونی نشر نشريات، تنظيم و پيشنهاد بودجه سالیانه، تدوين نظامات و دستورالعمل‌های داخلی و صورت حساب‌های مالی، حفظ اموال و دارايی نشريه، عزل و نصب كارکنان اداری و مالی، مدير داخلی، سردبير و اعضای هيأت تحريريه، ادای ديون و پيگری دريافت مطالبات نشريه، انعقاد هرگونه قرار داد موافقتنامه مربوط به امور نشريه با شركت‌ها، بانك‌ها، ادارات دولتی، نهادهای انقلابی، خبرگزاری‌ها، مؤسسات و اشخاص و نظاير آنها، خريد و فروش و اجاره اموال منقول و غيرمنقول و خدمات مورد احتياج نشريه و همچنين انجام هر گونه معامله و معاوضه در چهارچوب مقررات مالی و معاملاتی مصوب و به طوركلی، هر نوع اقدام لازم جهت اداره نشريه به جز وظايفی كه در صلاحيت سردبير و هيأت تحريريه است. مدیرکل اداره متبوع، می‌تواند به عنوان مدیرمسؤول نشریه انتخاب شود.

وظايف و اختيارات سردبير: تهيه و انتخاب و تدوين محتوای نشريه، بر پايه خط مشی و روشی كه كميسيون بررسی نشريات علمی كشور و وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی مشخص می‌نمايد، عزل و نصب كاركنان فنی و هنری. ضمناً، سردبير مسؤوليت مندرجات نشريه را هم خواهد داشت.

سردبير، نماينده قانونی نشريه، در رابطه با مندرجات نشريه است؛ تعيين ارزش فرهنگی نشريات، همچنین خدمات و ميزان آن، با سردبیر می باشد؛ سردبير، در مقابل هيأت تحريريه و مديرمسؤول، مسؤوليت دارد؛ سردبير و هيأت تحريريه، موظف به رعايت مقررات و قوانين مطبوعاتی كشور می‌باشد.

وظايف و اختيارات هيأت تحريريه: رسيدگی و پيشنهاد خط مشی علمی و تحقيقی نشريه به سردبير و مديرمسؤول، رسيدگی ‌و پيشنهاد توسعه و بهبود تشكيلات نشريه و سازمان ‌و اداری ‌آن، به مديرمسؤول، رسيدگی و پيشنهاد بودجه سالیانه نشريه و رسيدگی و پيشنهاد مقررات استخدامی هيأت تحريريه و كاركنان فنی و هنری به مديرمسؤول، رسيدگی به مقررات ‌مالی و معاملات‌ نشريه كه از طرف مديرمسؤول يا مدير داخلی پيشنهاد می‌شود، پيشنهاد نصب و عزل مدير داخلی يا اعضای هيأت تحريريه به مديرمسؤول بر اساس ضوابط كميسيون بررسی نشريات تخصصی كشور، پيشنهاد انتشار نشريه جديد و يا تغيير تيراژ و زمان انتشار در حال نشر، رسيدگی به اموری كه از طرف مديرمسؤول، سردبير يا مدير داخلی برای تصويب يا اظهارنظر در هيأت تحريريه مطرح می‌شود، رسيدگی و پيشنهاد مقالات تخصصی ‌و ‌فرهنگی هنری ‌ و ‌تحقيقی كه برای چاپ در مجله پيشنهاد می‌شود.

وظايف و اختيارات مدير داخلی: تشكيل منظم جلسات هيأت تحريريه با هماهنگی و حضور مديرمسؤول و سردبير، طبق آيين‌نامه داخلی كه به تصويب هيأت تحريريه رسيده است، دريافت مقالات و ارسال پاسخ هيأت تحريريه يا سردبير برای نويسندگان، ارسال مطالعات تصويب‌شده به طور منظم و براساس برنامه زمانبندی‌شده، برای تایپ چاپخانه، توزيع نشريات، خط مشی‌ها و برنامه‌های تصويب شده توسط مديرمسؤول، رسيدگی به حساب‌های مالی نشريه، اعم از: مشتركان و متفرقه و گزارش منظم آن با مديرمسؤول، نظارت بر امور داخلی نشريه و اداره كاركنان فنی، هنری، مالی، اداری و خدماتی به نحوی كه هيچگونه تأخير و يا بی‌نظمی در كار نشريه نباشد، پاسخ نامه، صدور گواهی و تأمين ارتباطات بين نشريه با سايران با نظر مديرمسؤول، تنظيم آمار دقيق از تعداد نشريات چاپ‌شده در هر شماره و تعداد نشريات اهدایی یا فروش رفته و برگشتی كه بيانگر جايگاه نشريه در جامعه فرهنگی و هنری باشد.

براي بازخورد و سنجش جایگاه نشریه تخصصی، سنجش افكار و نظرخواهی از مردم درباره نشريه و پيشنهاد راه‌حل‌های اصلاحی به مديرمسؤول، سردبير و هيأت تحريريه، ساير وظايفی كه بنا به تشخيص مديرمسؤول به وی محول خواهد شد.

روش اجرای طرح (تأمين اعتبار،‌ فرآيند انجام كار و …):

چاپ و دوام و انتشار یک نشریه تخصصی در درازمدت، نیازمند به مدیریت، سازماندهی و طراحی بر اساس اصل مربوط به آن است؛ وجود یک مدیرمسؤول توانا، در رأس کار و بخش‌های مختلف، از جمله: هیأت تحریریه، ویرایش، صفحه‌بندی، طراحی، عکاسی و نظارت کامل بر روند آن، از مرحله پیش‌نویسی تا مرحله نهایی چاپ و توزیع، از ملزومات اجرای طرح است.

تأمین مالی، می‌تواند از طریق نهادهای فرهنگی، مشارکت‌های مردمی، بخش‌های خصوصی و… عملی گردد؛ فرایند چاپ توسط یکی از چاپخانه‌داران فعال و مجهز استان، به انجام خواهد رسید.

برآورد هزینه برای این نشریه به صورت فصلنامه، با در نظر گرفتن حق‌الزحمه عوامل اجرایی، در هر شماره، 20 میلیون تومان و در طول سال، 800،000،000 ریال «این رقم، برای سال 1397بوده و متناسب با سالی که در آن قرار گرفته‌ایم، قابل تغییر است». خواهد بود. همچنین، برای این نشریـه و جذب مقـالات و ارتباط مستمر با اصحاب فرهنگ و هنر، می‌توان سایت مستقلی، طراحی و در نظر گرفت.

مجری طرح:

کلیه امور مربوط به راه‌اندازی و چاپ و نشر چنین نشریه‌ای را می‌توان به بخش خصوصی و ترجیحاً، مؤسسات فرهنگی و هنری با رویکرد پژوهشی واگذار کرد و اداره کل متبوع صرفاً می‌تواند نظارت آن را عهده‌دار باشد.

* طرح ارائه‌شده مذکور، نمونه و پیش‌نویس پيشنهادی راه‌اندازی نشریه تخصصی، در حوزه فرهنگ و هنر، برای مطالعه و استفاده دانشجویان رشته‌های مرتبط، کارمندان، استادان، فعالان حوزه فرهنگ و هنر، روزنامه‌نگاران و … می‌باشد. 

رسانه یادآوری، صدای رسای همه مردم

ضمیمه: