طرح راه‌اندازی نشریه تخصصی، در حوزه فرهنگ و هنر

جزئیات طرح پیشنهادی راه‌اندازی نشریه تخصصی، در حوزه فرهنگ و هنر

مقدمه:

دستیابی به توسعه‌ای پایدار، مرهون برنامه‌ریزی صحیح و مبتنی بر اصول بوده و حرکت بر اساس ارزش‌ها، شاخصه‌ای است که توسعه بنیادین، با آن ممکن می‌گردد.

رصد، تدبیر و هدایت عرصه فرهنگ و هنر و قدم نهادن در مسیر اعتلای آن، علاوه بر عزمی برخاسته از تعهد و ایثار، گام‌هایی محکم و استوار و بصیرتی دین‌مدار و پرعیار می‌طلبد.

هدایت سفینه فرهنگ، در دریای پرتلاطم جهان امروزی، رسالتی است بس خطیر و در این میان، یک رسانه پژوهشی، شیرازه کتاب تمدن و فرهنگ بوده و در جای خود، از پراهمیت‌ترین مقوله‌ها جهت تعیین برنامه‌های راهبردی کاربردی و توسعه‌ای کشور و عاملی برای حرکت در مسیر تعالی و بالندگی است؛ لذا وجود یک نشریه تخصصیِ همراه با تدبر، تتبع، تعمق و تفحص و با قابلیت‌های بالقوه و توانمندی‌های منابع انسانی که هم در خود اداره کل متبوع و هم در بین اصحاب فرهنگ و هنر سراغ می‌رود، افق روشنی در تحقق چشم‌انداز آینده ایران اسلامی پدیدار خواهد نمود.

پیشینه و سابقه طرح:

به جز چند مورد نشریه تخصصی که به صورت غیرمنظم و جزئی، به مسایل محدودی از فرهنگ می‌پردازد و بیشتر، به مسایل سیاسی می‌پردازد تا مقوله فرهنگ و نیز نشریه‌هایی که به صورت مقطعی و به صورت ویژه‌نامه و به مناسبت رخدادها و مناسبت‌های خاص فرهنگی، به طور پراکنده، پیش از این، انتشار یافته‌اند و همچنین، فصلنامه‌ای با عنوان «نامه فرهنگ آذربایجان شرقی» که پیش از این و تحت نظارت اداره کل متبوع انتشار می‌یافت و اکنون منتشر نمی‌شود، نشریه تخصصی‌ای که به صورت منظم، در استان، چاپ و منتشر شود، وجود نداشته است.

اهمیت و ضرورت طرح:

راه‌اندازی نشریه تخصصی، در حوزه فرهنگ و هنر، در استان آذربایجان شرقی، با هدف ورود اصحاب فرهنگ و هنر و اندیشمندان فرهیخته و پژوهشگران در این عرصه و پرداختن تخصصی، به مقوله‌های فرهنگی و هنری و زیرمجموعه‌های آن، یکی از اولویت‌ها و ضرورت‌های فرهنگی استان بوده و زمینه راه‌اندازی چنین نشریه‌ای، به خصوص، با وجود و حضور نیروهای انسانی کیفی و کاربلدِ قابل توجهی در بیشتر حوزه‌های هنری و وجود و تنوع سبک‌های هنری در استان، ضروری به نظر می‌رسد؛ نبود چنین نشریه‌ای در استان، با چنین وضعیتی، کاملاً محسوس و خلأیی، در بین سایر نشریه‌های محلی و استانی است.

وجود نشریه تخصصی و پژوهشی در استان، علاوه بر جنبه آموزشی آن، برای اهالی فرهنگ و هنر و نیز بستری برای تبادل افکار، نقش مؤثری در ایجاد ارتباط بین اصحاب فرهنگ و هنر و نیز شناسایی صاحبان فرهنگی از ایجاد چنین کانال و ارتباطی و نیز پلی بین آنها و مسؤولان ارشد استانی است.

راه‌اندازی نشریه تخصصی، با رویکردهای مختلف فرهنگی و هنری، می‌تواند اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت مفیدی را به همراه داشته باشد که رفع منازعه و تعارض میان اصحاب فرهنگ و هنر، تنها یکی از عملکردهای مثبت وجود یک نشریه تخصصی در استان، محسوب می‌شود؛ چرا که بحث‌های نخبگان و صاحب‌نظران این عرصه، بعضاً تبدیل به مسأله پیچیده‌ای می‌شود که باعث فرصت‌سوزی‌هایی در این عرصه می‌شود و عاملی برای پرداختن به حاشیه و درواقع، قربانی شدن متن می‌شود.

هم‌اکنون این تعارض‌ها را بعضاً در حوزه صدور مجوز کتاب و مجوز اکران فیلم‌ها و پروسه‌های مربوط به آنها مشاهده می‌کنیم که یکی از سازوکارهای مفید، برای حل این منازعات، ایجاد بستر و تریبونی آزاد، برای نقد و گفتمان اصحاب فرهنگ و هنر، در فضایی مثل نشریه تخصصی استانی است که راه‌اندازی چنین نشریه‌ای را ضروری‌تر می‌نماید.

با توجه با اینکه، گفت‌وگو، یکی از راهکارهای مهم رفع منازعه است که طی آن و با مشارکت دادن افراد با ایده‌های مختلف و سهیم نمودن آنها و نقش قایل شدن برای آنها، این منازعه‌ها کاسته می‌شود و نشریه تخصصی هم جایی مطمئن برای این گفت‌وگو است و با عنایت به اینکه نشریه‌های عمومی محلی و استانی، بیشتر برای عموم و کل اقشار مختلف جامعه بوده و از هر گروه عوام و خواص، مخاطب دارند و ناگزیر، مطالب به صورت تخصصی بیان نمی‌شود و حتی اگر به مسایل تخصصی هم پرداخت شود، با استقبال کمتری و صرفاً از سوی خواص استقبال می‌شود، لذا در مجموع، چنین استنباط می‌شود که وجود حداقل یک نشریه تخصصی کیفی و غنی در محتوا در استان، ضروری به نظر می‌رسد تا کمکی باشد به توسعه و نشر بیشتر فرهنگ و هنر استانی، در کنار فرهنگ و هنر ایرانی و اسلامی.

اهداف کیفی:

اهداف و مأموریت‌های نشریه تخصصی مدنظر، از بخش‌های متعددی تشکیل شده است که می‌توان، به مهمترین آنها، به شرح زیر، اشاره کرد:

الف- سرمقاله (بیان خط مشی‌های نشریه تخصصی، مناسبت‌های فرهنگی و هنری رخ داده در استان، پیام‌های اصحاب فرهنگ و هنر و …)

ب- مقالات، شامل: انواع آموزشی – تخصصی و …

ج- گزارش‌های فرهنگی، از جمله: جشنواره‌ها، بزرگداشت‌ها و امثال آن.

د- تریبون آزاد، شامل: نقد، خاطره، گفتمان و …

هـ – اخبار، شامل: خبرهای فرهنگی و هنری تمامی نهادها و سازمان‌های متولی امور فرهنگی استان.

و- مسابقه، شامل: انواع مسابقات فرهنگی و هنری.

ز- تازه‌های فرهنگی و هنری، شامل: تازه‌های کتاب، تازه‌های مطبوعات، آنهایی که مجوز چاپ گرفته‌اند و تازه‌های فیلم و تئاتر و امثال آن. 

اهداف کمی ( مقدار ـ واحد شمارش):

با احتساب و در نظر داشتن تعداد تقریبی اصحاب فرهنگ و هنر در استان که یکی از استان‌های علاقه‌مند، به مسایل فرهنگی بوده و مخاطبان فرهنگی در آن بسیار است؛ اعم از کسانی که مستقیماً و یا غیرمستقیماً درگیر مسایل فرهنگی می‌باشند و نیز نهادهای متولی فرهنگی همراستا با اداره کل متبوع، همچون: شهرداری‌ها و نیز ائمه جمعه سراسر استان و نویسندگان و … و نیز با در نظر گرفتن جمعیت استان، تعداد هزار نسخه در مرحله اول، معقول به نظر می‌رسد که در مراحل بعدی، با دقت نظر در بازخورد و نظرسنجی در خوانندگان و مشاهده بازخورد آن، این تعداد قابل افزایش خواهد بود. 

موانع و راهکارهای پیشنهادی رفع آن در اجرای طرح:‌

تأمین اعتبار مالی و جذب مشارکت مالی، برای استمرار چاپ و نشر چنین نشریه‌ای، از اولویت و دغدغه‌های اصلی است که با جذب حمایت سازمان‌های فرهنگی و هنری، همچون شهرداری‌ها و بخش معاونت فرهنگی هنری و اجتماعی آن و نیز سایر نهادهای هم‌عرض با اداره متبوع، همچون: حوزه هنری استان، اوقاف، بخش فرهنگی استانداری و امثال آن و همچنین از طریق اعتبارات استانی و ملی و نیز از طریق مشارکت مردمی، خیرین و نهادهای مردمی، می‌توان کمک گرفت و مشکل مالی چاپ نشریه تخصصی را تأمین و حل کرد.

انتخاب سیاست‌های اجرایی (راهکار):

معرفی افراد صاحب‌نظر، در حوزه فرهنگ و هنر، از سوی کمیته فرهنگی و با همیاری سایر کمیته‌های همتراز و همگن و جلب مشارکت نزدیک آنها، از طرق مختلف، اعم از: مصاحبه، جذب مقالات تخصصی و …

تکالیف مجریان و همکاران طرح (اشخاص حقوقی و حقیقی):

وظایف و اختیارات مدیرمسؤول: انجام تشریفات قانونی نشر نشریات، تنظیم و پیشنهاد بودجه سالیانه، تدوین نظامات و دستورالعمل‌های داخلی و صورت حساب‌های مالی، حفظ اموال و دارایی نشریه، عزل و نصب کارکنان اداری و مالی، مدیر داخلی، سردبیر و اعضای هیأت تحریریه، ادای دیون و پیگری دریافت مطالبات نشریه، انعقاد هرگونه قرار داد موافقتنامه مربوط به امور نشریه با شرکت‌ها، بانک‌ها، ادارات دولتی، نهادهای انقلابی، خبرگزاری‌ها، مؤسسات و اشخاص و نظایر آنها، خرید و فروش و اجاره اموال منقول و غیرمنقول و خدمات مورد احتیاج نشریه و همچنین انجام هر گونه معامله و معاوضه در چهارچوب مقررات مالی و معاملاتی مصوب و به طورکلی، هر نوع اقدام لازم جهت اداره نشریه به جز وظایفی که در صلاحیت سردبیر و هیأت تحریریه است. مدیرکل اداره متبوع، می‌تواند به عنوان مدیرمسؤول نشریه انتخاب شود.

وظایف و اختیارات سردبیر: تهیه و انتخاب و تدوین محتوای نشریه، بر پایه خط مشی و روشی که کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور و وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی مشخص می‌نماید، عزل و نصب کارکنان فنی و هنری. ضمناً، سردبیر مسؤولیت مندرجات نشریه را هم خواهد داشت.

سردبیر، نماینده قانونی نشریه، در رابطه با مندرجات نشریه است؛ تعیین ارزش فرهنگی نشریات، همچنین خدمات و میزان آن، با سردبیر می باشد؛ سردبیر، در مقابل هیأت تحریریه و مدیرمسؤول، مسؤولیت دارد؛ سردبیر و هیأت تحریریه، موظف به رعایت مقررات و قوانین مطبوعاتی کشور می‌باشد.

وظایف و اختیارات هیأت تحریریه: رسیدگی و پیشنهاد خط مشی علمی و تحقیقی نشریه به سردبیر و مدیرمسؤول، رسیدگی ‌و پیشنهاد توسعه و بهبود تشکیلات نشریه و سازمان ‌و اداری ‌آن، به مدیرمسؤول، رسیدگی و پیشنهاد بودجه سالیانه نشریه و رسیدگی و پیشنهاد مقررات استخدامی هیأت تحریریه و کارکنان فنی و هنری به مدیرمسؤول، رسیدگی به مقررات ‌مالی و معاملات‌ نشریه که از طرف مدیرمسؤول یا مدیر داخلی پیشنهاد می‌شود، پیشنهاد نصب و عزل مدیر داخلی یا اعضای هیأت تحریریه به مدیرمسؤول بر اساس ضوابط کمیسیون بررسی نشریات تخصصی کشور، پیشنهاد انتشار نشریه جدید و یا تغییر تیراژ و زمان انتشار در حال نشر، رسیدگی به اموری که از طرف مدیرمسؤول، سردبیر یا مدیر داخلی برای تصویب یا اظهارنظر در هیأت تحریریه مطرح می‌شود، رسیدگی و پیشنهاد مقالات تخصصی ‌و ‌فرهنگی هنری ‌ و ‌تحقیقی که برای چاپ در مجله پیشنهاد می‌شود.

وظایف و اختیارات مدیر داخلی: تشکیل منظم جلسات هیأت تحریریه با هماهنگی و حضور مدیرمسؤول و سردبیر، طبق آیین‌نامه داخلی که به تصویب هیأت تحریریه رسیده است، دریافت مقالات و ارسال پاسخ هیأت تحریریه یا سردبیر برای نویسندگان، ارسال مطالعات تصویب‌شده به طور منظم و براساس برنامه زمانبندی‌شده، برای تایپ چاپخانه، توزیع نشریات، خط مشی‌ها و برنامه‌های تصویب شده توسط مدیرمسؤول، رسیدگی به حساب‌های مالی نشریه، اعم از: مشترکان و متفرقه و گزارش منظم آن با مدیرمسؤول، نظارت بر امور داخلی نشریه و اداره کارکنان فنی، هنری، مالی، اداری و خدماتی به نحوی که هیچگونه تأخیر و یا بی‌نظمی در کار نشریه نباشد، پاسخ نامه، صدور گواهی و تأمین ارتباطات بین نشریه با سایران با نظر مدیرمسؤول، تنظیم آمار دقیق از تعداد نشریات چاپ‌شده در هر شماره و تعداد نشریات اهدایی یا فروش رفته و برگشتی که بیانگر جایگاه نشریه در جامعه فرهنگی و هنری باشد.

برای بازخورد و سنجش جایگاه نشریه تخصصی، سنجش افکار و نظرخواهی از مردم درباره نشریه و پیشنهاد راه‌حل‌های اصلاحی به مدیرمسؤول، سردبیر و هیأت تحریریه، سایر وظایفی که بنا به تشخیص مدیرمسؤول به وی محول خواهد شد.

روش اجرای طرح (تأمین اعتبار،‌ فرآیند انجام کار و …):

چاپ و دوام و انتشار یک نشریه تخصصی در درازمدت، نیازمند به مدیریت، سازماندهی و طراحی بر اساس اصل مربوط به آن است؛ وجود یک مدیرمسؤول توانا، در رأس کار و بخش‌های مختلف، از جمله: هیأت تحریریه، ویرایش، صفحه‌بندی، طراحی، عکاسی و نظارت کامل بر روند آن، از مرحله پیش‌نویسی تا مرحله نهایی چاپ و توزیع، از ملزومات اجرای طرح است.

تأمین مالی، می‌تواند از طریق نهادهای فرهنگی، مشارکت‌های مردمی، بخش‌های خصوصی و… عملی گردد؛ فرایند چاپ توسط یکی از چاپخانه‌داران فعال و مجهز استان، به انجام خواهد رسید.

برآورد هزینه برای این نشریه به صورت فصلنامه، با در نظر گرفتن حق‌الزحمه عوامل اجرایی، در هر شماره، ۲۰ میلیون تومان و در طول سال، ۸۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال «این رقم، برای سال ۱۳۹۷بوده و متناسب با سالی که در آن قرار گرفته‌ایم، قابل تغییر است». خواهد بود. همچنین، برای این نشریـه و جذب مقـالات و ارتباط مستمر با اصحاب فرهنگ و هنر، می‌توان سایت مستقلی، طراحی و در نظر گرفت.

مجری طرح:

کلیه امور مربوط به راه‌اندازی و چاپ و نشر چنین نشریه‌ای را می‌توان به بخش خصوصی و ترجیحاً، مؤسسات فرهنگی و هنری با رویکرد پژوهشی واگذار کرد و اداره کل متبوع صرفاً می‌تواند نظارت آن را عهده‌دار باشد.

* طرح ارائه‌شده مذکور، نمونه و پیش‌نویس پیشنهادی راه‌اندازی نشریه تخصصی، در حوزه فرهنگ و هنر، برای مطالعه و استفاده دانشجویان رشته‌های مرتبط، کارمندان، استادان، فعالان حوزه فرهنگ و هنر، روزنامه‌نگاران و … می‌باشد. 

رسانه یادآوری، صدای رسای همه مردم

ضمیمه: